1/ Akademia Zamojska, Zamość 2/ Zamojska Klinika Rehabilitacji Spółka z o.o., Zamość 3/ Oddział Kardiochirurgii, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Papieża Jana Pawła II w Zamościu 4/ S_med Sebastian Chrzan Praktyka Fizjoterapeutyczna 5/ Wydział Zamiejscowy Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Puławach

Wprowadzenie. Często w literaturze spotkać można artykuły badające efekty rehabilitacji, głównie ćwiczeń fizycznych, jako metody redukującej masę ciała. Bardzo trudno natomiast odna-leźć informacje na temat zmian w zawartości tkanki tłuszczowej w leczeniu przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa, nie skierowanych bezpośrednio na efekt odchudza-jący. Cel. Określenie wpływu rehabilitacji osób z przewlekłymi zespo-łami bólowymi dolnego odcinka kręgosłupa na grubość tkanki tłuszczowej podskórnej w aspekcie krótko- i długoterminowym. Materiały i metody. Badaniem objęto grupę 300 osób (203 kobiety i 97 mężczyzn) w wieku 18-87 lat (59±14,7 lat). Pacjen-ci leczeni byli z powodu przewlekłych zespołów bólowych dolne-go odcinka kręgosłupa. Do badania grubości fałdów tłuszczo-wych podskórnych użyto fałdomierza elektronicznego FP-04. Obliczano również procentową zawartość tłuszczu w organi-zmie (BF%). Wyniki. Po zastosowanej rehabilitacji stwierdzono istotne sta-tystycznie zmniejszenie grubości tkanki tłuszczowej podskórnej w punktach: na ramieniu (R) (p<0,001), na brzuchu (B) (p<0,001), na grzbiecie (G) (p<0,001), na brzuchu w okolicy grzebienia kości biodrowej (Bb) (p=0,013) i na udzie (U) (p<0,001). Rok po zakończeniu rehabilitacji stwierdzono istotne statystycznie zmniejszenie grubości tkanki tłuszczowej podskórnej jedynie w punkcie R (p=0,02). Wnioski. 1. Rehabilitacja u osób z przewlekłym zespołem bó-lowych dolnego odcinka kręgosłupa powoduje krótkotrwałą redukcję grubości tkanki tłuszczowej podskórnej. 2. Rehabilita-cja powoduje zmniejszenie procentowej zawartości tłuszczu (BM%) w organizmie trwającej nie dłużej niż 1 rok.

Introduction. In our study we chose a PF-4 electronic skinfold caliper to measure subcutaneous fat in patients undergoing rehabilitation due to chronic low back pain. Measurements of subcutaneous fat have been made in many studies on eating disorders effectiveness of diets and predicting the risk of cardi-ovascular disease and metabolic diseases. Aim. An observational prospective study measuring the effect of rehabilitation on subcutaneous fat thickness. Material and method. A PF-4 electronic skinfold caliper was used to measure subcutaneous fat thickness. Body fat percent-age (BF%) was also calculated. Subcutaneous fat thickness was measured before rehabilitation, immediately after it and a year after its completion. The study included 300 patients (203 women and 97 men) aged 18 to 87 (59±14.7). Results. Following rehabilitation, a statistically significant de-crease in subcutaneous fat thickness was noted at the following sites: the upper arm (brachium – B) (p<0.001), the abdomen (A) (p<0.001), the back (dorsum – D) (p<0.001), the abdomen above the iliac crest (AI) (p=0.013) and the thigh (femur – F) (p<0.001). One year after rehabilitation, a statistically signifi-cant decrease in subcutaneous fat thickness was noted only on the brachium (B) (p=0.02). Conclusion. 1. Rehabilitation in patients with chronic low back pain leads to a short-term reduction in subcutaneous fat thick-ness. 2. Rehabilitation leads to a decrease in body fat percent-age (BF%) lasting no longer than one year.

dr n. o zdr. Marta Wolanin Zamojska Klinika Rehabilitacji Spółka z o.o. ul. Peowiaków 1, 22-400 Zamość tel. 502642177, e-mail: martulina49@wp.pl